Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçeklesevinçli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, sosyete ortamında insanların sahiden kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Adalet kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene koyuvermek, maşeri dirimın gerçekleşmesini yağdırmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin içinsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, mutlak namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete ortamında insanların tutum ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her vakit mümkündür. “İşte dostluk, âdemoğlu davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir tertibat, bir bütündür.” İnsan-âdemoğlu, âdemoğlu-doğa ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence şeşna hileınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok fikir ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak belirten fikirlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini yağdırmak için konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve seçimın bütünüdür. Henüz yaygın bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş maşeri yaşamma düzenidir. Ahbaplık Lügat Anlamı Ahbaplık kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “doğruluk” kelimesinin çoğulu “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na gereğince dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk medlulında da kullanılır. Uygulayım Anlamı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu ciğerin hala doyurucu bir teşhism kuruluşlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Mukannen bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi ortamında temel olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri süje düz kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun mebdelıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku başka toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet aracılığıyla güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdemoğlu davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun boy bos kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzeşim nitelikteki bilcümle durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek ciğerin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve vakıf cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kazanç mantinota; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları üzere bambaşka dostluk dallarında bambaşka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya siyasal fikirleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan dostluk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir yaşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri dirimı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik ortamında bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Sosyal İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun kılgı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile sosyete ortamında yaşayan insanların, birbirleri ile hazırlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın kuruluşsından meydana gelen gereksinimlerinı içinlamaya çhileışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni dirimın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın tabii kuruluşsına ve bundan gelecek gelen ihtiyaçlarına tatminkâr çıkmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile bağlıdır; iktisadi yoksulluklara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir kodifikasyon şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak gerçek kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak teşhismıyla türe, “bir muadele düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) çıkmak üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Adalet aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet medlulında şahsi bir özelliği deyimler. Kişi her vakit haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni özgülemek uğrunda daimî ve bileğaksiyonmez bir çaba gösterir. İşte bu tutum ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe kavramı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği takanak biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk düzında hukuki boy bos olarak kavil konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet ciğerindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini ciğerermiş kurallar bilcümleü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve takmak durumunda bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir boy bos niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir sosyete düzenini ciğererir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; gerek mevcut düzeni savunmak, gerekse onu bileğaksiyontirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her vakit adalete mebdevurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta içinmıza müesses dostluk düzenlerinin asli örneği, olması gereken dostluk medlulında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut dostluk düzenlerinin namına tatminkâr olup olmadığı açısından bir boy bos ve değerlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve olumsuz içinlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon balans ortamında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Uygun olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşamma uyacak, hem bile bu maşeri dirimın amerikan barış ortamında sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çhileışacaktır.